Συνέντευξη, Καθ. Αυξέντιος Καλαγκός, MD, Ph.D, Διευθυντής Καρδιοχειρουργικής Κλινικής, Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Γενεύης

By Μαρία Χατζηδάκη on 07/10/2015

Εκεί που η ανθρωπιά συναντά την επιστήμη, εκεί που το ενδιαφέρον και η αγάπη σώζουν ζωές, εκεί συναντάμε τον μεγάλο ανθρωπιστή και κορυφαίο καρδιοχειρουργό, Αυξέντιο Καλαγκό. Ακούραστος και απόλυτα προσηλωμένος στο έργο του, ο κ. Καλαγκός έχει χειρουργήσει αφιλοκερδώς πάνω από 10.000 παιδιά σε όλο τον κόσμο. Υπάρχουν «Ιθάκες» και αυτές είναι το βλέμμα και τα χαμόγελα των παιδιών, όταν γίνουν καλά. Η Ιθάκη, ως ολοκλήρωση ενός προορισμού, είναι μια σκέψη, που προς το παρόν δεν την αγγίζω –η ιατρική είναι ένα συνεχές κι ανανεούμενο ζητούμενο-ένα ιδανικό διαρκείας», δηλώνει απερίφραστα ο σπουδαίος αυτός επιστήμονας και συνεχίζει συμπληρώνοντας ότι «η αγάπη για τον συνάνθρωπο, όσο και η συνείδηση, είναι έννοιες αλληλένδετες, με τις οποίες κανείς εμποτίζεται από την οικογένεια. Είχα μια κατεύθυνση στην ζωή μου, της θετικής πράξης και της συνεισφοράς στον κόσμο».

Ο σπουδαίος αυτός επιστήμονας, αλλά και άνθρωπος, κάνοντας πράξη τα λεγόμενά του, επισκέπτεται κάθε ενάμιση μήνα την χώρα μας και το Νοσοκομείο «ΜΗΤΕΡΑ» και χειρουργεί αφιλοκερδώς παιδιά που το έχουν πραγματική ανάγκη. Ο κύριος Καλαγκός πρόκειται να τιμηθεί με το «Ανθρωπιστικό Βραβείο Prix Galien Greece» τον Μάρτιο του 2015, για το ανθρωπιστικό και επιστημονικό του σθένος.

Αναμφισβήτητα το έργο και η προσφορά σας, κύριε Καλαγκέ, αποτελούν φωτεινό παράδειγμα προς μίμηση, για την αγάπη σας προς την επιστήμη, για την διάθεση σας να βρεθείτε αφιλοκερδώς στο πλευρό εκείνων, που σας έχουν απόλυτη ανάγκη, μα κυρίως γιατί είστε ίσως από τους λίγους ανθρώπους αυτού του πλανήτη, που σημαία τους έχουν την ανιδιοτελή προσφορά στον άνθρωπο. Μέχρι σήμερα, έχετε δώσει μια δεύτερη ευκαιρία για τη ζωή, μέσω των χειρουργικών σας επεμβάσεων, σε 14.000 χιλιάδες ψυχές. Για έναν επιστήμονα με τη δική σας φιλοσοφία και στάση ζωής, υπάρχει ένας αριθμός χειρουργικών πράξεων, που θα σας κάνει να πείτε ότι «ολοκλήρωσα το σκοπό μου, έφτασα στο τέλος του προσωπικού μου στόχου»;

Όχι, δεν θα μπορούσε να συμβεί κάτι τέτοιο. Δεν υπάρχει αριθμητικός φραγμός στις χειρουργικές επεμβάσεις, όπως δεν υπάρχει και χρονικό όριο στη δουλειά μας –δεν κοίταξα ποτέ το ρολόι μου και ούτε θέλω επιστήμονες-συνεργάτες, οι οποίοι να κοιτούν το δικό τους. Οι ανάγκες της ιατρικής δεν αντιμετωπίζονται ούτε με χρονικούς περιορισμούς, ούτε ως αριθμοί στατιστικής. Ο χρόνος είναι καθοριστικός για το χειρουργείο και ο χρόνος στην επιστήμη της ιατρικής έχει το πρόσωπο της αφοσίωσης.

Έχετε διαβάσει εκατοντάδες βιβλία και έχετε συναναστραφεί και μιλήσει με πάρα πολλούς ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Έχετε δει και έχετε νιώσει βαθιά μέσα σας τον τρόμο και τον πόνο στα μάτια χιλιάδων ανθρώπων. Πιστεύετε ότι η δύναμη της αγάπης και η άποψη ότι η προσφορά προς τον συνάνθρωπο είναι ο κύριος σκοπός όλων μας σε τούτη την ζωή, είναι μια γνώση, που σας μεταγγίστηκε από την οικογένεια σας, τα εκατοντάδες βιβλία, που διαβάσατε, ή προέκυψε ύστερα από μια βαθύτερη ψυχική και ενσυνείδητη αναζήτησή σας;

Η αγάπη για τον συνάνθρωπο, όσο και η συνείδηση, είναι έννοιες αλληλένδετες, με τις οποίες κανείς εμποτίζεται από την οικογένεια. Είχα μια κατεύθυνση στην ζωή μου, της θετικής πράξης και της συνεισφοράς στον κόσμο. Η γνώση αποκτάται και η εξέλιξη στην επιστημονική ζωή σημαίνει σοβαρότητα και πειθαρχία. Να μπορείς στο χειρουργείο να έχεις τον απόλυτο έλεγχο και να γνωρίζεις πολύ καλά τα δεδομένα. Η ιατρική συνείδηση, διαμορφώνεται από την προσωπική, από τις επιλογές, που κάνεις στην ζωή σου και την έννοια της θετικής πράξης, που σας έλεγα. Κατά την επιστημονική πορεία ενδυναμώνεται από τις εμπειρίες, αλλά είναι πάντοτε σε συνάρτηση με την συνείδηση. Και στις περιπτώσεις εκείνες, που η έκβαση δεν είναι θετική, το ψυχολογικό κόστος είναι τεράστιο.

Έπαιξε σημαντικό ρόλο στην πορεία σας, ως άνθρωπος αλλά και ως επιστήμονας, το έργο προσφοράς και αγάπης, που προσέφερε αφιλοκερδώς ο πατέρας σας;
Η φιλοσοφία του πατέρα μου ήταν η κύρια κατευθυντήρια γραμμή στη ζωή μου και η συμβουλή του, ως γιατρού παθολόγου στην Κωνσταντινούπολη, πάντοτε ήταν: «Σκοπός σου να μην είναι τα χρήματα, αλλά τα έργα. Να προσπαθήσεις να γίνεις κάποιος, που θα προσφέρει στους άλλους» -όπως άλλωστε μας δίδαξε και ο ίδιος από την καθημερινή του ζωή και τις φιλανθρωπικές πράξεις του, με ανεξάντλητη ανιδιοτελή προσφορά σε όσους είχαν ανάγκη.

Όταν ένας γιατρός σαν εσάς έχει επίσης μαθητεύσει στο πλευρό τόσο σημαντικών επιστημόνων, σαν τον σερ Μάγκντι Γιακούμπ και τον Άλεν Καρμπεντιέ, δεν θα μπορούσε να μην γίνει και εκείνος ένας σπουδαίος χειρουργός. Ποια ήταν τα σημαντικότερα μαθήματα και διδαχές, που πήρατε από αυτούς τους εξαιρετικούς ανθρώπους, που σας βοήθησαν ιδιαίτερα στο να εξελιχθείτε σε αυτό, που σήμερα αναγνωρισμένα είστε, σε ένα κορυφαίο καρδιοχειρουργό και ένα σπουδαίο ανθρωπιστή;

Κορυφαίες προσωπικότητες της ιατρικής επιστήμης και σπουδαίοι δάσκαλοι, διότι πέραν της μοναδικής εκπαίδευσης, που είχα κοντά τους, σχεδόν ως φυσική συνέπεια, διδάχτηκα, το ίδιο σθένος ψυχής και το ίδιο αίσθημα της υπευθυνότητας, που έδιναν με το παράδειγμα ζωής τους. Ο Μαγκντί Γιακούμπ, ακούραστος άνθρωπος, «στρατευμένος» στην χειρουργική, μου το δίδαξε αυτό στην πράξη.
Ο Αλάν Καρπεντιέ, μεγάλος χειρουργός –ανακάλυψε τις τεχνικές για την ανεπάρκεια της μιτροειδούς– αλλά και δάσκαλος, με κινητοποίησε στην ιατρική έρευνα με την προτροπή: «Εάν δεν έχεις τη δυνατότητα να διορθώσεις μια πάθηση, πρέπει να κάνεις έρευνα και να βρεις τη λύση».

Καθημερινά κρατάτε στα χέρια σας την πηγή της ζωής κάθε ανθρώπου, την καρδιά, το κύριο όργανο, που τροφοδοτεί με ζωή τον άνθρωπο. Έχετε νιώσει ποτέ σας, σαν ένας μικρός «θεός». Ξέρω ότι αυτή η έκφραση ενδεχομένως να σας να ακούγεται αλαζονική, όμως θα ήθελα να μου απαντήσετε, εάν πιστεύετε ότι υπάρχει διαχωριστική γραμμή στο μυαλό και στη ψυχή ενός γιατρού, που διασχίζοντας την, μπορεί να οδηγηθεί σε αυτή την ακραία (κατά την άποψη μου) σκέψη;

Αυτό που νιώθω είναι ότι ο Θεός μου έδωσε μια συγκεκριμένη ζωή, μια αποστολή να φέρω εις πέρας και μια φύση αγάπης.

 Όταν έχεις ένα θετικό προορισμό, πιστεύω ότι «ο Θεός σου δίνει τα υπόλοιπα». Τον αισθάνομαι καθημερινά μέσα από την συγκρότηση των σκέψεων μου – ορίζει την εσωτερική μου δύναμη. Με την αναζήτηση μπορεί να φτάσουμε σε ένα ανώτερο πνευματικό επίπεδο κι έχει σημασία να δώσουμε νόημα σε αυτή τη ζωή, χτίζοντας κάτι το θετικό, όχι μόνον για τα προσωπικά μας, αλλά και για τους άλλους – να ξεπερνάμε τον εαυτό μας για το καλό του συνόλου. Οι θετικές πράξεις εμπεριέχουν την έννοια της δημιουργίας και της προσφοράς κι ακόμη το ότι μπορεί να δώσεις κίνητρο στους άλλους ανθρώπους για να βοηθήσουν.
 Οτιδήποτε άλλο ξεπερνάει το μέτρο του ανθρώπου με αλαζονεία, καταλήγει σε ύβρη, η οποία αντικρούει την πειθαρχία, που απαιτεί το βεβαρυμμένο χειρουργικό πρόγραμμα στην Πανεπιστημιακή Κλινική της Γενεύης, αλλά και στις φιλανθρωπικές αποστολές, ανά τον κόσμο.

Σε παλαιότερη συνέντευξή σας έχετε αναφέρει ότι οι σπουδαίοι δάσκαλοί σας (ο σερ Μάγκντι Γιακούμπ και ο Άλεν Καρμπεντιέ) σας ανέφεραν κάποτε ότι «δεν αρκεί να ταξιδεύεις για να σώζεις ασθενείς, πρέπει να κάνεις κι έρευνα, προκειμένου να βελτιώνεις τη θεραπεία και τις τεχνικές, που χρησιμοποιείς». Κάνοντας πράξη την συμβουλή αυτή δημιουργήσατε το πρωτοποριακό «δαχτυλίδι» για την επιδιόρθωση της μιτροειδούς βαλβίδας, που ονομάστηκε «Kalangos Ring» και αποτελεί ακόμα και σήμερα παγκόσμια πατέντα. Μιλήστε μας για τη λειτουργία αυτής της σπουδαία ανακάλυψης. Σε ποιες περιπτώσεις εφαρμόζεται και ποια είναι, τελικώς, τα συγκριτικά οφέλη και αποτελέσματα αυτής της τεχνικής.

Το πρωτοποριακό αυτό δαχτυλίδι εφαρμόζεται στην διόρθωση της ανεπάρκειας της μιτροειδούς, όπου ο χειρουργός πρέπει να βάλει ένα «δαχτυλίδι» για να επαναφέρει σε φυσιολογικό μέγεθος τον γνήσιο δακτύλιο της μιτροειδούς. Εκείνη την εποχή δεν υπήρχε λύση για τα παιδιά σε σχέση με το δακτυλίδι και το ποσοστό επιδιόρθωσης της βαλβίδας ήταν πολύ χαμηλό.

 Για την καρδιά ενός παιδιού έπρεπε να βρεθεί κάτι, που να μας επιτρέπει να διορθώνουμε τις βαλβίδες, αντί να τις αλλάζουμε με την πάροδο των χρόνων. Κατασκευάσαμε λοιπόν το νέο δαχτυλίδι από μια άλλη ουσία, η οποία σε έξι μήνες λιώνει μέσα στον γνήσιο δακτύλιο της μιτροειδούς αφήνοντας στη θέση της ένα περιφερειακό τοίχωμα, που μεγαλώνει ανάλογα με την ηλικία του παιδιού, δίχως να χρειάζεται το παιδί να υποστεί άλλες επεμβάσεις.
Κύριε καθηγητά, η ζωή σας μοιράζεται ανάμεσα στην Καρδιοχειρουργική Κλινική του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου της Γενεύης HUG και των χωρών του τρίτου κόσμου. Έχετε πραγματοποιήσει εκατοντάδες πτήσεις, προκειμένου να χειρουργήσετε φτωχά παιδιά, που έχουν την ανάγκη σας, σε απομακρυσμένες χώρες του πλανήτη. Η δημιουργία του φιλανθρωπικού ιδρύματος σας, «Καρδιές για όλους» και του ιδρύματος «Καλαγκού», για ποιο σκοπό έγιναν. Μιλήστε μας για τα ταξίδια αυτά, που κάνετε και για το όραμα, που φαίνεται ότι έχετε βαθιά στην καρδιά σας;

Εάν κανείς δεν το ζήσει από κοντά, δεν μπορεί να καταλάβει την άμεση ανάγκη που έχουν τα παιδιά σε αυτές τις χώρες. Κάθε φορά που ταξιδεύω εκεί, το έχω ξαναπεί, αισθάνομαι ότι βρίσκω κάτι που κτίζει το νόημα της ψυχής μου.

To «Coeurs pour tous» λοιπόν, ξεκίνησε ως ελβετικός οργανισμός και το αναδιαμόρφωσα ως φιλανθρωπικό ίδρυμα τον Ιούνιο του 1998 με μια ομάδα γιατρών και νοσηλευτών του Νοσοκομείου HUG και με σκοπό να χειρουργούνται δωρεάν, άπορα παιδιά στις χώρες του Τρίτου Κόσμου. Επίσης με σκοπό να δημιουργείται νοσηλευτική υποδομή και να εκπαιδεύονται στην καρδιοχειρουργική γιατροί από το ιατρικό δυναμικό κάθε χώρας. Σκοπός του ιδρύματος είναι να χρηματοδοτεί τις χειρουργικές επεμβάσεις και τη νοσηλεία παιδιών, που το έχουν ανάγκη και προέρχονται από ασθενείς οικονομικά χώρες, ή οικογένειες, δίνοντας τους τη δυνατότητα μιας «νέας, κανονικής ζωής».
Τα έσοδα του ιδρύματος προέρχονται από μεγάλες δωρεές, καθώς και από την παραχώρηση των εσόδων της πατέντας ‘Kalangos ring’ – ένα πρωτοποριακό «δαχτυλίδι», που τοποθετείται στην παιδική καρδιά για την επιδιόρθωση της μιτροειδούς βαλβίδας και με αυτό, από το 2005 κι έως σήμερα, πάνω από 6.000 παιδιά έχουν σωθεί. Επί πλέον, εκχωρούνται τα δικαιώματα στο φιλανθρωπικό ίδρυμα «Καλαγκός», για την μετεκπαίδευση στη Γενεύη γιατρών και νοσηλευτών από χώρες του Τρίτου Κόσμου.

Όταν ταξιδεύετε στις χώρες αυτές για επεμβάσεις, τι γίνεται με τον εξοπλισμό;

Είναι μεγάλο πρόβλημα για εμάς, διότι η καρδιοχειρουργική, και η παιδοκαρδιοχειρουργική απαιτεί εξαιρετικό εξοπλισμό για να χειρουργήσεις με ασφάλεια. Γι’ αυτό, όταν ξεκινάμε το φιλανθρωπικό έργο σε μια χώρα, εξετάζουμε πρώτα τις ελλείψεις σε επίπεδο εξοπλισμού σε συνεργασία με την τοπική ομάδα γιατρών και με το υπουργείο υγείας αυτών των χωρών, ώστε να διαπιστώσουμε τι χρειάζεται και να καλύψουμε σταδιακά τις ελλείψεις υποδομής, εξοπλισμού και εκπαίδευσης. Βλέπετε, το κόστος είναι μεγάλο, διότι τα μηχανήματα είναι ακριβά κι όταν μια χώρα δεν είναι σε θέση να βοηθήσει, το κόστος αυξάνεται τρομερά. Στον Άγιο Μαυρίκιο ας πούμε, ξεκινήσαμε από το μηδέν και χτίσαμε ένα άρτιο παιδοκαρδιοχειρουργικό κέντρο με τον κατάλληλο εξοπλισμό.

Το γεγονός ότι ζείτε το περισσότερο χρόνο σας στη Γενεύη και σε διάφορες χώρες του εξωτερικού, δεν σας έκανε ποτέ να γυρίσετε την πλάτη σας στην χώρα μας. Και αυτό σίγουρα αποδεικνύεται από την απόφασή σας να δημιουργήσετε ένα παράρτημα του ιδρύματός σας στην Ελλάδα. Μιλήστε μας για την απόφαση σας αυτή.

Σε μια αποδυναμωμένη Ελλάδα, που διανύει την κρισιμότερη στιγμή της σύγχρονης ιστορίας της, όλοι πρέπει να συνδράμουμε την χώρα, ώστε οι δύσκολες οικονομικές συνθήκες να μην επιβαρύνουν περαιτέρω τα παιδιά με συγγενή καρδιοπάθεια, που ήδη ξεκινούν την ζωή τους με ένα σημαντικό βαθμό δυσκολίας.
To μοντέλο – πιλότος της φιλανθρωπικής δράσης του Coeurs pour Tous, ως πρόγραμμα αναπτυξιακής βοήθειας και ανθρωπιστικής αποστολής, εφαρμόστηκε στην Γεωργία το 1998 με την σύσταση του ιδρύματος. Τότε, σε σύντομο χρονικό διάστημα, εξοπλίστηκε η πρώτη παιδοκαρδιοχειρουργική κλινική στην Τιφλίδα, ενώ εντόπιοι γιατροί και νοσηλευτές εκπαιδεύτηκαν για έναν χρόνο στο HUG της Γενεύης. Η φιλανθρωπική δράση μας απλώθηκε στο Τρίτο Κόσμο και σε άλλες υπό ανάπτυξη χώρες: Ερυθραία, Μαρόκο, Λίβανο, Μοζαμβίκη, Συρία, Άγιο Μαυρίκιο, Κόσσοβο, Λιβύη, Εκουαδόρ, Νησιά Κομόρες, Πολωνία, Σερβία, Αλγερία, Νότια Αφρική, Τουρκία, Ουκρανία, Αίγυπτο, Ινδία, Βιετνάμ, ενώ επίσης έχει παρουσία στην Κύπρο.

 Στην Ελλάδα το Coeurs pour Tous ανοίγει τις πόρτες του στο επόμενο διάστημα, με ομάδα γιατρών, επιστημόνων και άλλων προσώπων, που όλοι προσφέρουν τις υπηρεσίες τους δωρεάν. Σκοπός του παραρτήματος είναι να στηρίξει τα παιδιά με συγγενή καρδιοπάθεια, που είτε είναι ανασφάλιστα, είτε οι οικογένειες τους δεν έχουν πόρους, καλύπτοντας το κόστος των επεμβάσεών τους. Το κοινωφελές έργο του Coeurs pour Tous – Hellas, όπως και το ελβετικό ίδρυμα, βασίζεται στις χορηγίες και σε μέρος των εσόδων από το ‘Kalagos ring’.
Είμαι σίγουρη ότι το ημερήσιο πρόγραμμά σας δουλεύει σαν ένα καλοκουρδισμένο ελβετικό ρολόι. Και είμαι σίγουρη, διότι δεν θα μπορούσατε αλλιώς να ανταποκριθείτε σε ένα τόσο βεβαρημένο καθημερινό πρόγραμμα. Μιλήστε μας για την καθημερινότητά σας. Πως καταφέρνετε να ανταπεξέρχεστε σε ένα τόσο πιεστικό πρόγραμμα, τι σας αναζωογονεί και τι σας τροφοδοτεί καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας;

Με πειθαρχία. Στην επιστημονική μου ζωή έχω κανόνες, όρους και αυστηρό αυτοέλεγχο. Η ακαδημαϊκή ζωή στην Ελβετία απαιτεί παρουσία με συνεχείς δημοσιεύσεις και το HUG σοβαρό κλινικό έργο. Έχω περάσει μεγάλο μέρος της ζωής μου μελετώντας, ώστε να κάνω την γνώση μου πράξη και να μπορώ να την μεταδώσω στους φοιτητές μου. Η καθημερινότητα μου ξεκινά στις έξι το πρωί και οι υποχρεώσεις διαρκούν έως το βράδυ – αρκετές φορές έως αργά. Με κρατάει η σκέψη ότι κάθε δραστηριότητα από αυτές είναι μια θετική πράξη.

Κύριε Καλαγκέ, βλέποντας την πορεία σας, αναρωτιέμαι εάν είστε ένας σύγχρονος Οδυσσέας που αναζητάει με το δικό του τρόπο, την Ιθάκη του. Υπάρχει Ιθάκη για έναν σπουδαίο ανθρωπιστή σαν εσάς;

Υπάρχουν «Ιθάκες» το βλέμμα και τα χαμόγελα των παιδιών, όταν γίνουν καλά. Η Ιθάκη, ως ολοκλήρωση ενός προορισμού είναι μια σκέψη, που προς το παρόν δεν την αγγίζω – η ιατρική είναι ένα συνεχές κι ανανεούμενο ζητούμενο – ένα ιδανικό διαρκείας.

Τον Φεβρουάριου του 2015 πρόκειται να βραβευθείτε με το «Ανθρωπιστικό βραβείο» από τα Prix Galien Greece. Αυτή η τιμητική διάκριση έρχεται να προστεθεί στις ήδη υπάρχουσες παγκόσμιες διακρίσεις σας, αναγνωρίζοντας το σπουδαίο ανθρωπιστικό έργο σας. Θεωρείτε ότι τέτοιου είδους κινήσεις σάς ενισχύουν ψυχολογικά, ούτως ώστε να συνεχίσετε το έργο σας;

Τιμητικές διακρίσεις, όπως αυτή, μπορεί να απευθύνονται σε ένα πρόσωπο, στην πραγματικότητα όμως υπογραμμίζουν την σημασία κάθε ανθρωπιστικού έργου στον σύγχρονο κόσμο, όπως και την έννοια της προσφοράς, ως επιβεβλημένης πτυχής στην κοινωνική πραγματικότητα. Η επιβράβευση μιας φιλανθρωπικής πράξης σημαίνει την αναγνώριση της, άρα και την ηθική στήριξη της – το γεγονός από μόνο του παρέχει συγκίνηση και βαθύτερη ικανοποίηση.

https://www.thedoctor.com.gr/interviews/mainperson/synentefxi-ayxentios-kalagkos/